Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Uchanie

Do parafii należą miejscowości: Aurelin, Białowody, Białowody Kol., Bokinia, Dąbrowa, Dębina, Drohiczany, Feliksów, Gliniska, Jarosławiec, Kol. Staszic, Kol. Uchanie, Lemieszów, Pielaki, Putnowice Górne, Rozkoszówka, Uchanie, Wola Uchańska, Wysokie

Uchanie wzmiankowane w w. XIII. Pierwotnie wieś królewska, której połowę nadał w r. 1470 Kazimierz Jagiellończyk Pawłowi Jasieńskiemu z Jasieńca kasztelanowi sandomierskiemu, staroście bełskiemu i chełmskiemu. Miasto lokowane w r. 1484 na prawie magdeburskim. Kolejno własność Jasieńskich, Uchańskich, od r. 1591 Daniłowiczów, po r. 1763 Kuszla, następnie Rozenberga, Sieniuty-Balińskiego, Popławskich, od r. 1839 Poletyłły. Miasto niszczone kilkakrotnie przez pożary i najazdy obcych wojsk, m. in. w latach: 1549, 1648, 1655. Otrzymało szereg przywilei m. in. w latach: 1504, 1550, 1596, 1603 na budowę ratusza w rynku od Zygmunta III, 1640. Osada położona nad rzeczką Uchanką, przy dawnym szlaku handlowym na Ruś, a następnie tzw. drodze królewskiej z Warszawy do Kijowa. Układ otwarty. Ośrodkiem czworoboczny rynek z czterema ulicami wybiegającymi z naroży, wzdłuż pierzei północnej szosa z Krasnegostawu do Hrubieszowa. Zabudowa luźna, częściowo drewniana, częściowo murowana, parterowa z przełomu w. XIX/XX. Kościół parafialny usytuowany na wzniesieniu, położonym na południowy-zachód poza osadą. Nieco dalej w tym kierunku wzgórze, na którym niegdyś zamek wzniesiony w 1. poł. w. XVI przez Uchańskich, opuszczony i zrujnowany w r. 1786, rozebrany w r. 1810; wg badań, przeprowadzonych w latach: 1959-60, był założony na rzucie prostokąta z czterema narożnymi okrągłymi basztami.

Parafia erygowana, 28 V 1484 r., przez bp. chełmskiego Jana Kazimierskiego. Uposażona przez Pawła Jasieńskiego i abp. Jakuba Uchańskiego (w r. 1575 dokonał on zmiany w uposażeniu nadając parafii Wolę Hajownicką i pół Wysokiego Hajownickiego). Dzięki Uchańskiemu, oprócz proboszcza, przy parafii powstało kolegium 4 mansjonarzy. Do powstałej w XV w. parafii w Uchaniach zostali sprowadzeni paulini, jednak po najeździe Tatarów w r. 1544 zrzekli się swoich praw i opuścili miasto.

Należała do diecezji chełmskiej aż do końca w. XVIII i wchodziła w skład dekanatu krasnystawskiego. W w. XIX, w granicach diecezji lubelskiej, weszła w skład dekanatu hrubieszowskiego. Od 25 III 1974 r. była siedzibą dekanatu uchańskiego, od 1992 weszła w skład dekanatu grabowieckiego, diecezji zamojsko-lubaczowskiej. W ciągu wieków granice parafii uległy zmniejszeniu: w w. XX odpadły od niej niektóre wsie na rzecz nowych parafii w Buśnie i Teratynie.

Do r. 1875 omawiany teren zamieszkiwali również katolicy obrządku wschodniego. Posiadali oni swój kościół parafialny w Uchaniach i jego filię w Jarosławcu. Fundatorem parafii unickiej, założonej w r. 1761, był Stanisław Potocki. Po kasacie unii te dwa kościoły zamieniono na cerkwie prawosławne, zmuszając jednocześnie grekokatolików do zmiany wyznania. Dawne kościoły unickie, zamienione na cerkwie, istniały do lat trzydziestych, kiedy je rozebrano. Bardzo ciężkim okresem w dziejach parafii uchańskiej była II wojna światowa. Złożył się na to terror okupanta i działalność mniejszości narodowościowych. Na początku r. 1943 Polaków wysiedlono.

Na terenie parafii uchańskiej od dawna rozwija się kult św. Antoniego. Skupia się on wokół obrazu przywiezionego pod koniec w. XVI przez Mikołaja Daniłłowicza z Włoch i umieszczonego obecnie w ołtarzu głównym (od 1910 r.). Słynący łaskami obraz ściągał w międzywojennym okresie tysiące pielgrzymów, głównie z terenów zabużańskich.

Z terenu parafii uchańskiej pochodził bp sufragan lubelski Henryk Strąkowski, zmarły w r. 1965. W w. XVI z Uchaniami związany był prymas Jakub Uchański.

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP. Pierwotny wzniesiony w latach: 1482-4 wraz z założeniem parafii, z fundacji Pawła Jasieńskiego kasztelana sandomierskiego, konsekrowany w 1505 lub 1507r.; przy kościele osadzeni paulini. Zapewne po zniszczeniach w r. 1549 opuszczony przez zakonników. Obecny kościół w pierwszej fazie wzniesiony kosztem prymasa Jakuba Uchańskiego (uposażony w r. 1575), częściowo na fundamentach gotyckich (prezbiterium i częściowo zakrystia); rozbudowany i całkowicie przekształcony w 1. ćw. w. XVII staraniem Mikołaja Daniłłowicza podskarbiego wielkiego koronnego (z tego czasu nawa, kaplice i zapewne sklepienie prezbiterium), wykończony (m. in. dekoracja stiukowa) po r. 1625 kosztem jego syna Jana Mikołaja starosty chełmskiego, późniejszego podskarbiego wielkiego koronnego, niewątpliwie przez muratora Jana Wolffa, może wg projektu archidiec. zamojskiego Jana Jaroszewicza. Odnowiony po zniszczeniach w r. 1655, konsekrowany w r. 1693. Remontowany: być może ok. r. 1718, po pożarze w r. 1809, 1867 (m. i. zburzona attyka nad zakrystią i piętro nad portykiem zachodnim oraz zamalowana polichromia w prezbiterium), w r. 1901 wg planów archidiec. Stanisława Czachórskiego (m. in. zmiana hełmów na wieżyczkach), przed r. 1931, 1951, 1975, 1966, 1975.

Późnorenesansowy. Orientowany. Murowany z cegły, otynkowany. Jednonawowy. Nawa prostokątna, trójprzęsłowa, prezbiterium nieco węższe, wydłużone, zewnątrz o nieregularnym zamknięciu trójbocznym, wewnątrz półkolistym. Przy zachodniej części prezbiterium dwie analogiczne kaplice na rzucie sześcioboku, północna pw. św. Anny, południowa pw. Matki Boskiej Łaskawej; od północy ponadto zakrystia z lożą na piętrze (obecnie składzik), ponad którą nadbudowany w r. 1867 (po zburzeniu attyki) niewielki stryszek. Pod kościołem i kaplicami krypty. Wewnątrz ściany nawy o rytmicznym podziale na przęsła parami pilastrów rozdzielonych muszlowymi niszami i wielkimi wnękami arkadowymi mieszczącymi półkoliście zamknięte okna oraz w przęśle środkowym wejścia boczne. Głowice pilastrów kompozytowe, stylizowane, podtrzymujące odcinki niepełnego belkowania i spływy sklepienia kolebkowego z lunetami. Ściany prezbiterium bez podziałów, sklepienie kolebkowe bez lunet, wsparte na wydatnym gzymsie i fryzie. Tęcza i arkady do kaplic o łuku półkolistym. Wnętrza obu kaplic z kompozytowymi pilastrami w narożnikach, ujmującymi arkadowe wnęki i podtrzymującymi bogate belkowanie; kopuły u podstawy sześcioboczne. z okrągłymi otworami latarń. Chór muzyczny z 1. ćw. w. XVII murowany, trójarkadowy, wsparty na czterech fazowanych filarach; w podchórzu sklepienie kolebkowo-krzyżowe. Po obu jego stronach w zachodnich narożnikach nawy, w grubości muru, niewielkie lokalności mieszczące schody na chór i strych kościelny. W północnej ścianie prezbiterium otwory okienne do loży, ujęte w ramy drewniane o bogatej dekoracji ok. r. 1625-30, oraz portal do zakrystii, kamienny, profilowany z 1. poł. w. XVII, z drzwiami żelaznymi i starym zamkiem. W loży strop belkowany z r. 1867; kominek w obramieniu pilastrowym z plecionką i cekinami oraz gzymsem kostkowym, z okresu budowy. Dekoracja stiukowa wnętrza późnorenesansowa w tzw. typie lubelsko-kaliskim wykonana ok. 1625-30 r. przez Jana Wolffa. Na sklepieniach nawy i prezbiterium sieć ornamentowanych wałków z rozetkami na przecięciach, tworzących pola w kształcie medalionów, czworoliści, serc, z dekoracyjnymi rozetami i różnorodnymi plakietkami; w nawie ponadto bogate kartusze z herbami Sas Daniłłowiczów, Radwan Uchańskich, Topór Tarłów i własnym Herburtów, w prezbiterium hierogram IHS w glorii. Łuk tęczowy ujęty dwustronnie plecionką, z kluczami ozdobionymi główkami aniołków oraz prostokątnymi i owalnymi plakietkami w podłuczu z hierogramami IHS, gryfami, uskrzydlonymi główkami i owocami. Na fryzie w prezbiterium ornament kartuszowo-rolwerkowy z rautami i liśćmi akantu, na odcinkach fryzu w nawie plakietki i rauty. Na podłuczach arkad obu kaplic ornament okuciowo-rautowy. W kopułach obu kaplic dekoracja najbogatsza, koncentryczna, z ornamentowanych wałków tworzących pola owalne i sześcioboczne, wypełnione kartuszami z herbami Sas, Radwan, Topór, Herburt i uskrzydlonymi główkami aniołków; ponadto liczne plakietki heraldyczne (?) i symboliczne, m. in. orły, gryfy, orły dwugłowe, słońce, księżyc itd.; wokół otworu latarni festony, na fryzie belkowania kartusze rolwerkowe. Na sklepieniu krypty pod kaplicą południową dekoracja geometryczna z orłami na plakietkach. Na sklepieniu zakrystii hierogram IHS w glorii oraz symboliczne plakietki, m. in. gryf, ryba, syrena, jednorożec. Na arkadach i sklepieniu chóru muzycznego dekoracja skromniejsza, geometryczna, z rozetami oraz uskrzydlonymi główkami aniołków.

Po1ichromia późnorenesansowa z 1. poł, w. XVII, po zamalowaniu w r. 1867 odsłonięta w latach: 1954-9; zachowana we fragmentach: 1. w kaplicy południowej na trzech ścianach tarczowych dwie słabo czytelne sceny (z dawnych sześciu) o charakterze symbolicznym, przedstawiające postać króla na tle architektury oraz króla ze śmiercią, trzecia scena nieczytelna; 2. na ścianach klatki schodowej prowadzącej z zakrystii na lożę postacie ośmiu aniołów z emblematami Męki Pańskiej; 3. za ołtarzem głównym niewielkie, nieczytelne fragmenty w całości nieodsłonięte.

Zewnątrz wszystkie elewacje nawy i kaplic o regularnej siatce podziałów pilastrami toskańskimi, między którymi płytkie arkadowe wnęki o profilowanych archiwoltach; belkowanie (obiegające również prezbiterium) z fryzem z tryglifami na osiach pilastrów i dekoracją stiukową złożoną z motywów okuciowych na elewacjach bocznych oraz uskrzydlonych główek wśród liści na fasadzie i kaplicach (niektóre odcinki fryzu odtworzone w r. 1901. Fasada jednokondygnacjowa, trójdzielna o rytmicznych przęsłach (środkowe najszersze), ze szczytem pomiędzy dwiema czworobocznymi wieżyczkami ponad skrajnymi parami pilastrów. W arkadach przęseł bocznych nisze muszlowe. Szczyt rozczłonkowany pilastrami, ze spływami wolutowymi po bokach, zakończony półkolistym przyczółkiem, z blaszaną postacią Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej mandorli z w. XVII; na osi szczytu obramienie uszate, wyżej wieniec laurowy, z boków poniżej wolut dwa owalne otwory. Wieżyczki ujęte na narożach pilastrami podtrzymującymi skromne belkowanie, otwory dzwonowe arkadowe. Przed przęsłem środkowym fasady portyk wsparty na dwóch filarach o liściastych głowicach, otwarty półkolistymi arkadami (pierwotnie z piętrem, zniesionym zapewne z r. 1867). Archiwolty arkad dekorowane plecionką, w przyłuczach ornamenty roślinne dowolnie przekomponowane zapewne w r. 1901, w tym samym czasie dodane klucze archiwolt i znacznie uzupełnione narożne maski. Podłucza arkad oraz kolebkowo-krzyżowe sklepienie portyku pokryte geometryczną dekoracją stiukową.

Portal główny kamienny, arkadowy, ujęty półkolumnami, z rozerwanym frontonem w którym kartusz z herbem Sas oraz napisem na fryzie odnoszącym się do budowy kościoła staraniem Jana Mikołaja Daniłłowicza podskarbiego wielkiego koronnego i datą 1625. Otwory okienne wydłużone, w nawie zamknięte łukiem półkolistym, w prezbiterium i kaplicach odcinkowym; wszystkie w dekoracyjnych, prostokątnych obramieniach z uszakami i kluczami, zdobionych plecionką bądź rozetkami; zwieńczenia z uskrzydlonymi głowami aniołów i antytecznymi delfinami i gryfami (w nawie) oraz motywami wolutowo-roślinnymi z rautami (w kaplicach). W skośnych ścianach prezbiterium dwa koliste otwory w uszatych obramieniach. W niektórych otworach okiennych stare kraty. Dwa portale boczne od północy i południa z 2. ćw. w. XVII, kamienne, ujęte pilasterkami o płaskiej dekoracji z rozetami i szyszkami; nad portalem północnym kartusz z herbem Radwan i data 1718. Wejście do zakrystii w skromnym obramieniu z kartuszem z herbem Drużyna i literami K S (Ksiądz Skórzyński?), zapewne wykonanym w r. 1867. We wszystkich otworach wejściowych drzwi obite blachą ze skośną kratownicą, ze starymi okuciami i zamkami. W wejściu do kaplicy południowej krata z 2. ćw. w. XVII żelazna, ozdobnie kuta, z hierogramem Marii i orłem trzymającym w szponach żółwia (wykonanymi w r. 1901 na wzór pierwotnych, większych, usuniętych). Dachy kryte blachą, nad nawą i prezbiterium obniżone zapewne w r. 1901, dwuspadowe, pulpitowy nad zakrystią z r. 1867, trójpołaciowy nad portykiem z r. 1867, hełmy wieżyczek z r. 1901. Kaplice kryte sześciopołaciowymi dachami namiotowymi z sześciobocznymi latarniami opiętymi na narożach pilasterkami, z wysmukłymi latarniami.

Ołtarz główny rokokowy ok. poł. w. XVIII, z rzeźbami św. App Piotra i Pawła oraz krucyfiksem i rzeźbami aniołów w zwieńczeniu; w polu środkowym obraz św. Antoniego barokowy z w. XVII (odrestaurowany w r. 1994), wg tradycji przywieziony z Rzymu, w nowej sukience z blachy; tabernakulum współczesne ołtarzowi. Ołtarze boczne: 1-2. przy tęczy dwa analogiczne, wczesnobarokowe, zapewne ok. 1638-50, z rzeźbami śś. zakonników i aniołków w zwieńczeniu; w lewym obraz barokowy św. Stanisława Kostki zapewne z 1. poł. w. XVIII (odrestaurowany w r. 1996) oraz Komunii tegoż w predelli, z okresu budowy ołtarza (1630 - drestaurowany w r. 1998), z herbami Sas i Topór Jana Mikołaja i Zofii z Tęczyńskich Daniłowiczów; w predelli prawego obraz św. Antoniego przekonującego heretyka obecności Chrystusa w Przenajświętszym Sakramencie, współczesny ołtarzowi (odrestaurowany w r. 1998); 3-4. w kaplicach barokowe z 1. poł. w. XVIII, z obrazami: w południowej Matki Boskiej z Dzieciątkiem z przełomu w. XVII-XVIII, w sukience z blachy z 1. poł. w. XVIII, w północnej św. Anny Samotrzeć mal. w r. 1902 przez Jana Strzeleckiego. Dwa ołtarzyki przenośne (w kaplicy pd.): 1. manierystyczny z pocz. w. XVII, zapewne import niderlandzki, ufundowany do kościoła rzekomo w r. 1750 przez Stanisława Leniewskiego kasztelana wołyńskiego; odnawiany w r. 1859 przez Hegla z Warszawy (od tego czasu w kaplicy pd., pierwotnie w krypcie); kamienny z alabastrowymi płaskorzeźbami: Zmartwychwstania w polu środkowym ujętym przez hermowe pilastry jońskie, Ukrzyżowania na tle Jerozolimy w zwieńczeniu i Złożenia do grobu w predelli, ozdobionej ponadto uskrzydlonymi główkami aniołków; 2. szafkowy; późnorenesansowy z ok. 1620-30r., odnowiony w r. 1863; drewniany z dekoracją kartuszową, okuciową i roślinną oraz malowaną sceną Zwiastowania na drzwiczkach i postaciami śś. Mikołaja, Jana Chrzciciela, Heleny i Doroty na awersach drzwiczek; wewnątrz relikwiarz rzeźbiony w kształcie krzewu winnego z obrazkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem i trzynastoma puszkami na relikwie; obrazek w typie ikony zapewne z w. XVII, mal. na blasze, w sukience z blachy, zapewne późniejszej, ofiarowany przez Tadeusza Błędowskiego pułkownika WP. (zm. w r. 1823). Ambona barokowo-klasycystyczna z przełomu w. XVIII/XIX. Dwanaście ławek późnorenesansowych z 1. poł. w. XVII. Dwa obrazy św. Anny Samotrzeć z 1. poł. w. XIX. Portret trumienny niewiasty herbu Abdank z literami Z(V?)ZP, z 1. poł. w. XVII. Rzeźby śś. Piotra oraz może Pawła, Jana Chrzciciela i Jonasza, późnobarokowe ok. poł. w. XVIII, w niszach nawy nagrobki: 1. Arnulfa Uchańskiego, wojewody płockiego (zm. przed r. 1590) i jego syna Stanisława, kasztelana rawskiego (zm. w r. 1593), późnorenesansowy, wykonany ok. r. 1590 zapewne w warsztacie Santi Gucciego; kamienny, piętrowy, w okazałym obramieniu; we wnękach między jońskimi pilastrami skośnie ustawione płyty z rzeźbionymi, leżącymi postaciami zmarłych w zbroi, poniżej postaci kartusze inskrypcyjne, na dolnym późniejszy fałszywy napis; obramienie dekorowane głównie rozetkami, po bokach dolnej kondygnacji spływy z płomienistymi wazonami; pośrodku fantazyjnego zwieńczenia ujętego takimiż wazonami kartusz z herbami Radwan, Gozdawa, Prus I i Jastrzębiec oraz literami AV PP CV, ponadto dwie tarcze z herbami Radwan nad pilasterkami dolnej kondygnacji; zachowane znaczne fragmenty pierwotnej polichromii; 2. Pawła Uchańskiego wojewody bełskiego (zm. w r. 1590) i jego żony Anny z Herburtów (zm. w r. 1619), wystawiony staraniem Anny w pocz. w. XVII (po r. 1607?), późnorenesansowy, piaskowcowy, z alabastrowymi postaciami zmarłych i inkrustacjami marmurowymi; okazały, piętrowy, trójdzielny z wysuniętą do przodu częścią środkową; w środkowym polu wysokiego cokołu tablica na inskrypcję, we wnęce dolnej kondygnacji ujętej pilastrami hermowymi rzeźbiona, leżąca na sarkofagu postać zmarłej; pole środkowe drugiej, znacznie wyższej kondygnacji ujęte kolumnami, w nim rzeźbiona, leżąca postać zmarłego w zbroi, na sarkofagu przesłoniętym tablicą inskrypcyjną; w głębi, za postacią zmarłego, płaskorzeźbiona płyta z klęczącymi figurkami żony, trzech córek i ośmiorga wnucząt adorujących krzyż (niegdyś rzekomo złoty, zrabowany przez Szwedów); pola boczne atektoniczne (zachowane jedynie lewe, prawe zniszczone 1857-71), z niszą muszlową i figurką aniołka; na belkowaniu tablice inskrypcyjne; w zwieńczeniu kartusz z herbami Radwan, Rogala, Lubicz, Gozdawa, wyżej trójkątny szczyt zwieńczony figurką Chrystusa Zmartwychwstałego; dekoracja rzeźbiarska bogata: tablice w kartuszowych obramieniach, maszkarony, główki puttów, rozety, ażurowe zwisy; szczególnie wybujała dekoracja roślinna i fantastyczno-zwierzęca w polach bocznych i zwieńczeniu: smoki, gryfy, akantowe zwisy itp.; na cokoliku kolumny po prawej stronie wykryty częściowo czytelny podpis: Joannes W… (może wykonawcy); zachowane znaczne fragmenty pierwotnej polichromii. Epitafium Zofii z Barzych z Błożewa, żony Stanisława Łaszcza z Nieledwi (zm. w r. 1607), z herbem Korczak, ufundowane przez Annę z Herburtów Uchańską, wmurowane w ścianę kaplicy północnej Dwie płyty renesansowe z 1. ćw. w. XVII, z czerwonego marmuru, częściowo starte, pierwotnie zamykające zejścia do krypt pod kaplicami, obecnie wmurowane w ściany kaplic: 1. w kaplicy północnej, z herbami Radwan i Herburt, zapewne Anny z Herburtów Uchańskiej (zm. w r. 1619); 2. w kaplicy południowej, z herbami Sas, Radwan, Herburt, Topór oraz literami M D P K (Mikołaj Daniłłowicz podskarbi koronny, zm. w r. 1624). Tablica pamiątkowa konsekracji kościoła z r. 1693, wmurowana nad portalem do zakrystii.

Obok kościoła wznosi się dzwonnica murowana około r. 1910, a na niej 3 dzwony z około r. 1950 (ufundowane przez parafian)

1. Cmentarz rzymskokatolicki, dawniej greckokatolicki i prawosławny, czynny, założony w r. 1819, z przeznaczeniem dla wszystkich wyznań chrześcijańskich, w kształcie wycinka koła o pow. 2,50 h, podzielony na kwatery, ogrodzony metalową siatką przy metalowych słupach, słupy bramne murowane z cegły.

2. Cmentarz greckokatolicki w Jarosławcu, zachowany szczątkowo, znajduje się po północnej stronie drogi do Uchań, przy ostatnim budynku miejscowości, założony prawdopodobnie na pocz. XIX w.

3. Cmentarz prawosławny w Jarosławcu, nieczynny, założony po r. 1875, w kształcie czworoboku o pow. 0,63 ha, ogrodzony drewnianym płotem sztachetowym przy drewnianych słupach

4. Cmentarz żydowski, nieczynny, założony prawdopodobnie na pocz. w XIX.

Kapłani zmarli pochowani na cmentarzu parafialnym:
ks. Franciszek Anyszkiewicz (+2001), ks. Stanisław Byrski (+1986), ks. Michał Jabłoński (+1969), ks. Antoni Kwiatkowski, ks. Mieczysław Michalski (+1989), ks. Stefan Panas (+1992), ks. Paweł Sokołowski (+1959), ks. Eugeniusz Szuprowski

1. Kościół filialny, pw. Św. Barbary, w Drohiczanach, murowany z cegły, trzynawowy, w stylu nowoczesnym, z lat: 1983-87, wg projektu Z. Nowaka z Tomaszowa Lub. Odpusty: Św. Maksymiliana (niedziela przed 14 VIII), Św. Barbary (I Niedziela Adwentu)

2. Kościół filialny, pw. Św. Stanisława bm, w Jarosławcu, murowany, jednonawowy, w stylu nowoczesnym, z lat: 1982-86, o pow. 214 m?, wg projektu Z. Nowaka z Tomaszowa Lub. Odpust: Św. Stanisława (niedziela po 8 maja).

3. Kapliczka w Uchaniach z 1. poł. w. XIX. Położona na północny-zachód od kościoła u stóp wzgórza. Drewniana. Czworoboczna. Na czterech słupach z trzech stron oszalowanych, daszek kopulasty kryty blachą. Wewnątrz rzeźba św. Jana Nepomucena o charakterze barokowo-ludowym z 1. poł. w. XIX.

4. Kaplica ku czci Najświętszego Serca Pana Jezusa w Wysokiem, z r. 1905, murowana.

5. Kaplica św. Antoniego z r. 1983, przy drodze do Grabowca

6. Kaplica z figurą św. Jana Nepomucena (r. 1863) w Gliniskach, z r. 1984