Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej Dubienka

Do parafii należą miejscowości: Brzozowiec, Dubienka, Grobelki, Holendry, Janostrów, Jasienica, Józefów, Kajetanówka Nowa, Kajetanówka Stara, Kolemczyce, Krynica, Ladyniska, Lipniki, Mateuszowo, Mościska, Poduchanka, Radziejów, Rogatka, Siedliszcze Kol., Siedliszcze, Skryhiczyn, Starosiele, Tuchanie, Tursko, Uchańka, Zagórnik

Pierwotna nazwa Dębno lub Dubno, od poł. w. XVIII funkcjonuje nazwa obecna. Miasto założone na prawie magdeburskim w r. 1588, staraniem Jana Sienieńskiego wojewody podolskiego i starosty horodelskiego, przywilejem Zygmunta III. Następne przywileje w latach: 1593, 1596, 1598, 1613. W r. 1752 miał miejsce pożar miasta. Od r. 1939 osada. Położona nad rzeką Bugiem i jego dopływem rzeczką Wełnianką, przy dawnym szlaku na Ruś a następnie tzw. drodze królewskiej z Warszawy do Kijowa. Niegdyś obwarowana. Ośrodkiem czworoboczny rynek z ulicami wychodzącymi z naroży. Kościół parafialny na północ od rynku, na zachód nowa cerkiew murowana, wzniesiona na miejscu drewnianej z 1838 r.

W nowo powstałym mieście erygowano parafię po r. 1588. Do końca w. XVIII należała ona do diecezji chełmskiej i wchodziła w skład dekanatu Luboml. Od w. XIX, w granicach nowej lubelskiej diecezji, zmieniała swoją przynależność dekanalną: Chełm, Hrubieszów, Uchanie, Hrubieszów Północ. Została uposażona m.in. w ziemię przez Jana Sienieńskiego. Teren jej uległ nieznacznemu zmniejszeniu dopiero po I wojnie światowej, kiedy 2 wsie przyłączono do nowych parafii (Strzelce do parafii Buśno, zaś Gałęzów do Klesztowa).

Z tym terenem wiążą się pewne wydarzenia z dziejów Polski: 18 VII 1792 r. Tadeusz Kościuszko stoczył tu nierozstrzygniętą bitwę z wojskami rosyjskimi, w czasie powstania styczniowego (1863) działały tutaj oddziały polskie, a jednym z dowódców był lekarz Nieczaj z Dubienki. W czasie II wojny światowej działały tu oddziały AK (na cmentarzu znajduje się pomnik ku czci poległych). Przy parafii istniał szpital dla ubogich, który funkcjonował jeszcze w w. XIX pod nazwą domu schronienia dla starców i kalek. Do r. 1875 pewną część ludności Dubienki i okolicznych wsi stanowili katolicy obrządku wschodniego. Dubienka była siedzibą dekanatu unickiego (diecezja chełmska), który w r. 1863 obejmował 12 parafii. Nowy kościół unicki, murowany, wzniesiony, na miejscu drewnianego, w r. 1832, przetrwał do naszych czasów (po r. 1875 został zamieniony na cerkiew prawosławną).

W okresie międzywojennym życie religijne parafii łacińskiej było bardzo ożywione: Akcja Katolicka, tercjarstwo, bractwo różańcowe. W tym okresie istniała przy parafii biblioteka.

Do zakończenia II wojny światowej pewien odsetek ludności omawianego terenu był wyznania prawosławnego (posiadali oni cerkiew w Dubience, która została zamknięta). W Radziejowie był zbór protestancki (około 60 niemieckich rodzin z Radziejowa i Holendrów, które wyemigrowały w r. 1944), po wojnie zamieniony na szkołę.

Do połowy w. XIX świątynie parafialne w Dubience były drewniane: pierwsza z około r. 1588, z fundacji Jana Sienieńskiego, podobnie następne z lat 1617, 1753 i 1794. Kościół obecnie istniejący, pw, Trójcy Przenajświętszej, został wybudowany w r. 1865 wg planów budowniczego powiatu hrubieszowskiego Pliszczyńskiego. Powstał z ofiar parafian, a inicjatorem był proboszcz, ks. Wojciech Makara (poprzedni kościół został spalony w r. 1863), konsekrowany, 20 VI 1924 r., przez bpa A. J. Bożeńca Jełowickiego. Budynek dwukrotnie uszkodzony w obecnym stuleciu: 1939 i 1944 (ściany prezbiterium i ołtarz główny), remontowany w r. 1940, 1945 i 1970.

Murowany. Ołtarz główny rokokowy z 2. poł. w. XVIII, pochodzący z kościoła bernardynów w Radecznicy, odnowiony po uszkodzeniach w czasie działań wojennych w r.1941, z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, barokowym z 1. poł. w. XVIII, w sukience metalowej z tegoż czasu. Dwa ołtarze boczne o cechach barokowych zapewne z w. XIX, z obrazami z pocz. w. XIX: w lewym św. Antoniego, w metalowej sukience i Zwiastowania w zwieńczeniu, w prawym św. Mikołaja w srebrnej sukience i św. Józefa w zwieńczeniu. Ambona rokokowa z 2. poł. w. XVIII, pochodząca z kościoła bernardynów w Radecznicy. Dwa tabernakula barokowe z w. XVIII. Obraz Matki Boskiej w typie w. XVII, w srebrnej sukience z w. XVIII, pochodzący ze wsi Bindugi zza Bugu (umieszczony w zwieńczeniu nowego ołtarza w kaplicy). Dwie rzeźby zakonników bernardyńskich z 2. poł. w. XVIII, pochodzące z ołtarza głównego.

Obok kościoła dzwonnica poświęcona w r. 1965, w niej dwa dzwony, poświęcone przez bpa lubelskiego Piotra Kałwę w r. 1952. Na cmentarzu kościelnym rzeźba św. Jana Nepomucena kamienna, ludowa z w. XIX

Cmentarz parafialny z I ćw. w. XIX, z wydzieleniem miejsca pochówka zmarłych katolickich (w tym unitów) oraz prawosławnych. W części najstarszej nagrobki z XIX w.

Kapłani zmarli pochowani na cmentarzu parafialnym:
ks. Rybka, ks. Józef Rolecki (+1961), ks. Kazimierz Kałużny (+1978)

1. Kaplica publiczna w Mościskach, niewielka (2 x 3 m), wybudowana przez mieszkańców w r. 1935.

2. Kościół filialny, pw. Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych, w Siedliszczu, z r. 1985.

3. Kościół filialny, pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, w Skryhiczynie, z r. 1985.

4. Kapliczka w Skryhiczynie z w. XIX. Drewniana, konstrukcji słupowej, oszalowana. Czworoboczna. Daszek namiotowy, kryty dranicami. Wewnątrz rzeźba Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej ludowa o tradycjach barokowych, z w. XIX.