Parafia pw. Przemienienia Pańskiego Nowosiółki

Do parafii należą miejscowości: Kolonia Radków, Marysin, Nowosiółki, Nowosiółki Osada, Poturzyn, Poturzyn Osada, Suszów, Suszów Osada, Wasylów (część)

Nowosiółki to rozległa wieś dzieląca się na kilka części (Nowosiółki, Pokropiwne, Nowosiółki Przednie) i kolonie (np. Marysin). W ciągu w. XVIII i XIX własność Rostworowskioh, Trębińskich, Edwarda Rastawieckiego, Epsteinów. Ok. 1886 istniał tu dwór murowany z parkiem. Drewniana, po unicka cerkiew w Nowosiółkach Przednich z r. 1790 została rozebrana po 1950 r.

Na terenie parafii w Poturzynie istniał zespół pałacowy. Ok. r. 1773 należał do Franciszki Trębińskiej, od 1802 do Eleonory Ostrorogowej, potem do Balickich i Wojciechowskich; w r. 1830 u Tytusa Wojciechowskiego gościł Fryderyk Chopin.

W Nowosiółkach już na początku w. XVIII istniała parafia greckokatolicka. Po kasacie unii założono tu parafię prawosławną, natomiast katolicy obrządku łacińskiego należeli do parafii: Rzeplin, Oszczów i Nabróż, a od r. 1922 również do powstałej w tym czasie parafii w Wiszniowie. Parafia łacińska w Nowosiółkach została erygowana, 3 V 1938 r., przez bp. Mariana Fulmana i uposażona w 2 ha ziemi zakupionej przez 9 pułk piechoty w Zamościu. Ponadto wojsko ofiarowało na plebanię dawną rządcówkę. Nową plebanię i budynki gospodarcze postawiono po II wojnie światowej. Równocześnie z erekcją parafii założono cmentarz grzebalny w r. 1938.

Ciężkim okresem w życiu społeczności katolickiej była II wojna światowa. Akcje eksterminacyjne przeprowadzane przez okupanta i napady band UPA pociągnęły za sobą liczne ofiary. Tragiczna była Wielka Sobota r. 1944 (8 IV), kiedy zginęło 162 Polaków w Poturzynie (ku ich czci stoi tam dzisiaj pomnik). Katolicy zostali pozbawieni swojej świątyni, na skutek tego przez pewien czas musieli korzystać z opieki duszpasterskiej sąsiedniej parafii Wiszniów. Do II wojny światowej spory odsetek mieszkańców tego terenu stanowili prawosławni (obecnie tylko jedna rodzina). Cerkwie istniejące jeszcze do II wojny światowej uległy zniszczeniu w r. 1944, a ostatnią, w Poturzynie, rozebrano w r. 1960.

Funkcję kościoła parafialnego pełni dawna cerkiew greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego. Pierwsza drewniana cerkiew wzmiankowana jest już w r. 1732 pw. Wniebowzięcia NMP, kolejna przypuszczalnie została wzniesiona w latach: 1744 - 75, zapewne z fundacji Ludwiki Trębińskicj, podsędkowej lubelskiej. Obecny kościół wzniesiony został ok. r. 1800, w r. 1833 groził zawaleniem; gruntownie wyremontowany w latach 1860 - 64 (m.in. zniesiono wieżę, założono sklepienia w miejsce pozornych), kosztem Edwarda Rastawieckiego. Po r. 1870 zamieniona na prawosławną. W 1919 r. został ponownie przejęty przez Kościół katolicki (wtedy prawdopodobnie zmieniono wezwanie kościoła na obecne). Świątynia remontowana w 1948 r. (po częściowym uszkodzeniu pożarem w czasie działań wojennych w 1944r.), 1959 r., 1961 r.; wnętrze restaurowane w latach: 1962-4. W r. 1964 dobudowano wieżę. Jest to świątynia barokowa. Orientowana. Murowana z cegły, otynkowana. Dwudzielna: nawa prostokątna, czteroprzęsłowa, prezbiterium węższe, jednoprzęsłowe, zamknięte półkoliście, przy nim po bokach dwie czworoboczne zakrystie. Pod prezbiterium krypta z grobami rodziny Rastawieckich. Wewnątrz ściany nawy rozczłonkowane filarami przyściennymi z jońskimi pilastrami, między nimi półkoliście zamknięte wnęki, w których odcinkowo zamknięte okna. Tęcza o łuku półkolistym. Chór muzyczny wsparty na trzech półkolistych arkadach filarowych z jońskimi pilastrami i belkowaniem klasycystycznym; ponad arkadami klasycystyczna dekoracja stiukowa (m.in. gałązki i wieńce laurowe ze wstęgami). Sklepienia z lat: 1860-4, kolebkowe z lunetami; w pozostałych pomieszczeniach stropy. Posadzka z płyt marmurowych białych i czarnych. Zewnątrz elewacje nawy rozczłonkowane pilastrami parzystymi, a przy narożach pojedynczymi, podtrzymującymi uproszczone belkowanie; podobne belkowanie wieńczy gładkie ściany prezbiterium i zakrystii. Elewacja frontowa uformowana w latach 1860-4, po zniesieniu wieży; z płytkim, boniowanym ryzalitem na osi, przechodzącym w strefie trójkątnego szczytu w występ z wnęką ujętą arkadą. Dachy dwuspadowe, nad zakrystiami dwupołaciowe, pokryte blachą; nad nawą wieżyczka na sygnaturkę z latarnią, nowa.

Po1ichromia o charakterze późnobarokowym wykonana zapewne w latach: 1860-4, może z nawiązaniem do pierwotnej; gruntownie odnawiana w latach:1962-3. Obejmuje iluzjonistycznie malowane ołtarze: główny, ujęty trójkami kulisowo wysuniętych kolumn, z malowanymi po jego bokach postaciami św. App Piotra i Pawła na kolumnowych postumentach i popiersiem ewangelisty w zwieńczeniu, oraz dwa boczne przy tęczy, z aniołkami w zwieńczeniach trzymającymi atrybuty Chrystusa i Marii; w ołtarzach stiukowe elementy klasycystyczne (m.in. ramy obrazów); nad łukiem tęczy przedstawienia Trójcy Św., znacznie przemalowane; na sklepieniach iluzjonistyczne podziały: w nawie ramowogurtowe, w prezbiterium kasetonowe z rozetami; ponadto motywy roślinne i zacheuszki.

W ołtarzach obrazy: w głównym Chrystus na krzyżu z w. XVIII, odnowiony 1952 przez Mariana Strońskiego z Przemyśla; w bocznych Przemienienie Pańskie (1958 r.) i NMP Niepokalanie Poczęta, zapewne z ok. poł. w. XIX i Wniebowzięcia NMP (1958 r.); ponadto w ołtarzu głównym tabernakulum rokokowe z 2. poł. w. XVIII. Krucyfiks procesyjny z w. XIX, o charakterze barokowo-ludowym. Puszka rokokowa z 2. poł. w. XVIII, odnowiona, prawdopodobnie pochodząca z Ostrowa k/Sokala (obecnie Ukraina), z trzema puncami, m.in. imienną J S. Kielichy: jeden barokowy z 1719 r., gładki, z napisem i datą na stopie oraz herbem Pobóg i literami MPGR; drugi gładki, czasza i nodus z w. XVIII, stopa w. XIX-XX, odnowiony. Relikwiarz rokokowy z 2. poł. w. XVIII. Dwa krzyże ołtarzowe z 1. poł w. XIX. drewniane.

Dzwonnica. Zapewne wzniesiona współcześnie z cerkwią, odnawiana prawdopodobnie w latach: 1860-4, po zniszczeniach w r. 1944 odbudowana w latach siedemdziesiątych. Murowana z cegły, otynkowana. Ośmioboczna. Zewnątrz narożniki ujęte przełamującymi się pilastrami, w czterech ścianach wydłużone okna zamknięte łukiem półkolistym. Znajdują się niej dwa dzwony: jeden z pocz. w. XIX, przeniesiony z cerkwi unickiej z Wierzbiąrza k. Sokola (obecnie Ukraina), drugi z r. 1971 odlany przez firmę Felczyńskich (8 V 1972 r. został przez bp Bolesława Pylaka)

Cmentarz pocerkiewny otoczony murem zapewne z w. XVIII, ceglanym, tynkowanym, niegdyś z trzech stron przeprutym owalnymi przezroczami, obecnie zamurowanymi; z czwartej, od frontu, mur podzielony zewnątrz pilastrami i arkadowymi wnękami; na osi kościoła słupowa bramka z murowanymi daszkami namiotowymi.

1. Cmentarz parafialny, czynny, współczesny parafii, w kształcie czworoboku o pow. 1,5 ha, podzielony na kwatery, ogrodzony metalowymi przęsłami przy murowanych słupach

2. Cmentarz żołnierz austriackich z I wojny światowej w Poturzynie, nieczynny

3. Cmentarz prawosławny, dawniej greckokatolicki, w Poturzynie, nieczynny

4. Mogiła zbiorowa z II wojny światowej, pochowani mieszkańcy Poturzyna zamordowani przez ukraińskich nacjonalistów

5. Cmentarz prawosławny, dawniej greckokatolicki w Radkowie, nieczynny, w kształcie czworoboku o pow. 0,12 ha, czynny do II wojnyświatowej.

6. Cmentarz prawosłąwny, dawniej greckokatolicki w Nowosiółkach, nieczynny, założóny w I. Poł. w. XIX, w kształcie prostokąta o pow. 0,7 ha

7. Cmentarz prawosławny w Suszowie, nieczynny, założóny na pocz. w. XX, zamknięty w r. 1958, w kształcie kwadratu o pow. 0,25 ha

Kapłani zmarli pochowani na cmentarzu parafialnym:
ks. Stanisław Wolanin (+1958)

Kaplica: Poturzyn