Parafia pw. Matki Bożej Szkaplerznej Łabunie

Do parafii należą miejscowości: Barchaczów, Brudek, Dąbrowa, Łabunie Reforma (Zimny Dół), Łabunie, Łabuńki I, Majdan Ruszowski, Mocówka, Ruszów Kol., Ruszów, Wierzbie, Wólka Łabuńska

Parafia erygowana, 9 X 1435 r., przez bp. chełmskiego Jana Biskupca i należała do diecezji chełmskiej. Na przełomie w. XVIII i XIX była przejściowo, razem z całym okręgiem zamojskim, w granicach diecezji przemyskiej, a później włączono ją do diecezji lubelskiej. Od w. XVII należała do dekanatu zamojskiego, od r. 1978 w ramach zamojskiego nowomiejskiego, a obecnie w granicach dekanatu krasnobrodzkiego. Została uposażona przez właściciela dóbr Łabunie, Adama Oleśnickiego, jak również przez Wawrzyńca, właściciela Komarowa i Ercharda, właściciela majątku Wierzbie. W ciągu wieków granice parafii uległy znacznemu uszczupleniu na skutek powstawania nowych placówek. Jeszcze w okresie przedrozbiorowym powstała filia w Komarowie, którą później zamieniono na samodzielną parafię. Następnie, w wyniku podziału parafii łabuńskiej po I wojnie światowej, utworzono parafię Krynice, a po II wojnie światowej 3 kolejne miejscowości przyłączono do nowej parafii Św. Krzyża w Zamościu, 2 do Cześnik i do Jarosławca. Parafia wiele zawdzięczała kolejnym właścicielom miejscowego majątku - oprócz wyżej wspomnianych należy wymienić Zamoyskich, Tarnowskich i Szeptyckich.

W życiu religijnym w dawnych czasach pewną rolę odgrywało bractwo różańcowe, a później trzeci zakon św. Franciszka (ci ostatni roztoczyli również opiekę nad chorymi). Mówiąc o życiu religijnym należy wspomnieć o rozwijającym się od końca w. XIX kulcie św. Antoniego. Zapewne wpłynęło na to przeniesienie w 1866 r. z kościoła bernardynów w Radecznicy cudownego obrazu św. Antoniego. Kult swoim zasięgiem obejmuje sąsiednie parafie.

Teren ten dawniej zamieszkiwali również katolicy obrządku unickiego. Posiadali oni swoją świątynię w Łabuńkach, którą później przeniesiono do Zamościa. Po kasacie unii w r. 1875 zmuszano grekokatolików do przejścia na prawosławie.

Istniejący, na terenie dawnego parku pałacowego w Łabuniach, kurhan kryje szczątki powstańców z r. 1863 - obecnie własność Sióstr Franciszkanek Misjonarek Maryi. Szczególnie należy podkreślić II wojnę światową. We wrześniu 1939 r. toczono tutaj walki z wojskami niemieckimi (opór Polaków pod Barchaczowem). 23 IX 1939 r. Niemcy dokonali aresztowania miejscowych duszpasterzy: ks. Stawiarskiego i ks. M. Giermakowskiego. Oprócz tego były liczne inne aresztowania i wreszcie, w r. 1942, wysiedlenie Polaków z Łabuń i 4 sąsiednich wiosek. Katolikom odebrano kościół. Dopiero jesienią r. 1943 gestapo zezwoliło pozostałej ludności na utworzenie kaplicy w Wólce Łabuńskiej (była to stodoła Sęka). Taki stan rzeczy trwał do lipca 1944 r. Na terenie parafii od r. 1922 istnieje klasztor franciszkanek Misjonarek Maryi.

W w. XV istniał tu drewniany kościół, następnie murowany, z fundacji rodziny Oleśnickich, konsekrowany przez bp. Jana Biskupca w r. 1436. Prawdopodobnie uległ on spaleniu w wieku następnym. Odbudowany na początku w. XVII, konsekrowany, w r. 1605, przez bpa Jerzego Zamoyskiego pw. MB Szkaplerznej i św. Dominika (istnieje on do dzisiaj). W ciągu wieków był kilkakrotnie restaurowany i przebudowywany (kolatorami wtedy byli już Zamoyscy), m.in. od strony frontowej dobudowano obszerną kruchtę i obniżono dach. Przez renowacje i przebudowy zniekształcono pierwotny styl kościoła (był odbudowany na początku w. XVII w stylu renesansu lubelskiego). Jeden z ważniejszych remontów przeprowadzono w r. 1855, a w r. 1871 renowację dachu. Później dobudowano z prawej strony kaplicę, gdzie znajdują się grobowce rodziny Tarnowskich. Fundatorką tej kaplicy była Antonina Tarnowska. W r. 1879 nastąpiło odnowienie wnętrza, a w r. 1935 malowanie kościoła. W czasie wojny (1942-1944) zamieniony na magazyn zbożowy. Po zakończeniu II wojny światowej remontowano m.in. dach w latach 1948-1950, w latach: 1997-98 odnowiono ołtarze, odnowiono rzeźby.

Kościół murowany z kamienia i cegły, jednonawowy, w stylu renesansu lubelskiego (bryła budowli uległa zniekształceniu na skutek licznych przeróbek i remontów), przy prezbiterium zakrystia, od strony południowej kościoła kaplica (dobudowana po r. 1870), nad nawą wieżyczka na sygnaturkę, malowanie wnętrza gładkie, posadzka z terakoty. Ołtarz główny jest wykonany z drzewa sosnowego i lipowego (z końca w. XIX). W ołtarzu tym są 3 obrazy: św. Antoniego, przeniesiony w r. 1866 z Radecznicy wraz z ołtarzem (ołtarz spalił się w r. 1896, obraz został tylko uszkodzony), św. Antoniego i MB Szkaplerznej. Kościół ma kilka ołtarzy bocznych, również drewnianych. Po prawej stronie kościoła są ołtarze: 1. z obrazami: św. Teresy od Dzieciątka Jezus, św. Stanisława Kostki, Pana Jezusa Ukrzyżowanego, 2. z obrazami: św. Mikołaja i św. Jana Nepomucena, 3. MB z Dzieciątkiem (zniszczony) i św. Dominika. Po lewej: 1. z obrazami: św. Izydora i św. Walentego, Pana Jezusa Miłosiernego 2. Z obrazami: MB Bolesnej i św. Franciszka. Na ścianach umieszczone obrazy, malowane na płótnie, przedstawiające tajemnice różańcowe. W nawie znajdują się ławki i konfesjonały wykonane po r. 1946. Na chórze muzycznym są 10-głosowe organy, zakupione w r. 1896, remontowane m.in. w r. 1974.

Wokół kościoła wznosi się murowane ogrodzenie z bramą (barokowe). Na filarach w ogrodzeniu, od strony północnej, stoją barokowe figury świętych. Obok kościoła murowana dzwonnica (ok. 1605 r.) z 3 dzwonami: 1. stary, 2. Wykonany po II wojnie światowej przez Metalut w Łodzi, 3. Jan Paweł II.

Siostry Franciszkanki Misjonarki Maryi (www.fmmlabunie.pl)

1. Cmentarz rzymskokatolicki w Łabuniach, czynny, założony ok. połowy w. XIX, w kształcie wydłużonego czworoboku o pow. 2,12 ha, podzielony na kwatery, ogrodzony od frontu metalowymi przęsłami przy murowanych słupach na podmurowaniu, z pozostałych stron metalowa siatka

2. Cmentarz rodzinny i zakonny w Łabuniach, na terenie parku pałacowego, czynny, założony w r. 1928, w kształcie koła o średnicy 28 m., o pow. 0,06 ha, kwatery mają charakter koncentryczny, ogrodzony metalową siatką przy metalowych słupach

3. Cmentarz prawosławny, dawniej greckokatolicki w Łabuńkach, nieczynny, założony w XVIII w.

4. Cmentarz z I wojny światowej w Łabuńkach, nieczynny, założony w r. 1914, w kształcie połowy trapezu o pow. 0,13 ha, pochowanych jest 100 żołnierzy armii austriackiej i 209 żołnierzy armii rosyjskiej, ogrodzony wałem ziemnym.

1. Kaplica półpubliczna w domu SS. Franciszkanek Misjonarek Maryi w Łabuniach. W połowie w. XVIII w Łabuniach został wybudowany późnobarokowy zespół pałacowy przez Jana Jakuba Zamoyskiego. Kolejnymi jego właścicielami w w. XIX byli Tarnowscy. Pod koniec XIX w. majątek ten nabył hr. Aleksander Szeptycki. W r. 1922 Szeptyccy do Łabuń sprowadzili franciszkanki misjonarki, które otrzymały zespół pałacowy, park i część ziemi ornej. Przy pałacu istnieją 2 oficyny w których są kaplice. W r. 1944 Niemcy, cofając się z Łabuń, spalili pałac, a część murów wysadzili. Po wojnie pałac odbudowano.

2. Kaplica półpubliczna w Państwowym Domu Dziecka (dawny dwór Szeptyckich).

3. Kosciół filialny w Majdanie Ruszowskim

4. Dom Zakonny Misjonarzy Krwi Chrystusa w Łabuńkach, w dawnym pałacu dworskim, prowadzone jest przy nim Hospicjum Santa Galla

5. Ponadto kapliczki przydrożne: drewniane w Łabuńkach i murowane w Majdanie Ruszowskim, Barchaczowie i Wierzbiu oraz krzyże drewniane (30), metalowe (9), kamienne (18), figura Serca Pana Jezusa, kamienna.